New materials regarding research in the fields of architecture and urban construction are being presented. The authors also focus on the history of the creation of little-known buildings of interest, on the development of local architectural traditions, on new attributions, and introduce recently discovered archive materials. A number of papers are dedicated to the issues of architectural and urban planning development of historical towns and cities or study the formation of architectural ensembles. The edition also includes papers that are devoted to theoretical historical-architectural problems, to biographies of architects, or analyze artistic approaches and concepts.
Issue 68
A. V.Trushnikova.
Architectural Typology of the Centralized Churches of Galich in the second half of the 12th — the first half of 13th Century
The article explores rare phenomenon in the pre-Mongolian architecture — the centralized churches of Galich. Variety of central-plan churches of Galich and their analogs in Central European architecture are considered in the light of the latest researches. Rotunda with west tower, tetraconch and octagonal churches in Galich can be related to the architecture of Czech Republic and Holy Roman Empire. The appearance of centralized churches in the westernmost land of Russia is likely to have derived from the European tradition of building iconographical copies of all-Christian Shrine — the Сhurch of the Holy Sepulchre.
Keywords
Rotunda with tower, tetraconch, Galician land, Przemysl (Peremyshl), architecture of Central Europe, Jerusalem Rotunda of the Anastasis.
Trushnikova Aleksandra Vadimovna,
Ph. D. of art history, Saint Petersburg State University, Institute of history, junior research fellow.
E-mail: altrue@mail.ru
References
1. Dmitriev L. A., Likhachev D. S. (comps., eds.). Pamiatniki literatury Drevnei Rusi. XII v. Moscow, 1980.
2. Rogov A. I. (comm., trans.). Skazaniia o nachale Cheshskogo gosudarstva v drevnerusskoi pis’mennosti. Moscow, 1970.
3. Aleshkovskii M. Kh. Gleboborisovskie enkolpiony 1072–1150 gg. Drevnerusskoe iskusstvo. Khudozhestvennaia kul’tura domongol’skoi Rusi, Moscow, 1972, pp. 104–125.
4. Ioannisian O. M. K voprosu ob interpretatsii peremyshl’skikh rotond. Aktual’nye problemy arkheologicheskikh issledovanii v Ukrainskoi SSR, Kiev, 1981, pp. 121–122.
5. Ioannisian O. M. K istorii pol’sko-russkikh arkhitekturnykh sviazei v kontse XI — nachale XIII v. Drevnerusskoe iskusstvo. Rus’ i strany vizantiiskogo mira. XII vek, Saint-Petersburg, 2002, pp. 206–230.
6. Ioannisian O. M. 1983. Novye issledovaniia odnogo iz pamiatnikov galitskogo zodchestva XII v. (t. n. “Poligon”). Sovetskaia arkheologiia, no 1, pp. 231–244.
7. Ioannisian O. M. Osnovnye etapy razvitiia galitskogo zodchestva. Drevnerusskoe iskusstvo. Khudozhestvennaia kul’tura X — pervoi poloviny XIII vv., Moscow, 1988, pp. 41–63.
8. Ioannisian O. M. Raskopki tserkvi Spasa v okrestnostiakh Galicha. Arkheologicheskie otkrytiia 1980, Moscow, 1981, pp. 252–253.
9. Ioannisian O. M. Khramy-rotondy v Drevnei Rusi. Ierusalim v russkoi kul’ture, Moscow, 1994, pp. 100–121.
10. Ioannisian O. M. 1982. Tsentricheskie postroiki v galitskom zodchestve XII v. Kratkie soobshcheniia instituta arkheologii Akademii nauk (AN) SSSR, i. 172, pp. 39–46.
11. Ioannisian O. M., Rozhdestvenskaia T. V. Nadpis’ iz tserkvi sv. Panteleimona v Galiche Iuzhnom v kontekste politicheskikh sobytii kontsa XII v. Vostochnaia Evropa v drevnosti i srednevekov’e. Politicheskie instituty i verkhovnaia vlast’, Moscow, 2007, pp. 93–98.
12. Karger M. K. 1976. K istorii galitskogo zodchestva XII-XIII vv. Kratkie soobshcheniia instituta arkheologii Akademii nauk (AN) SSSR, i. 146, pp. 53–59.
13. Karger M. K. 1960. Osnovnye itogi raskopok drevnego Galicha v 1955 g. Kratkie soobshcheniia instituta arkheologii Akademii nauk (AN) SSSR, i. 81, pp. 61–71.
14. Komech A. I. Arkhitektura Vladimira 1150–1180-kh gg. Khudozhestvennaia priroda i genezis “russkoi romaniki”. Drevnerusskoe iskusstvo. Rus‘ i strany vizantiiskogo mira. XII vek, Saint-Petersburg, 2002, pp. 231–254.
15. Lukomskii Iu. V. Pamiatniki galitskogo zodchestva. Novye otkrytiia. Problemy izucheniia drevnerusskogo zodchestva, Saint-Petersburg, 1996, pp. 81–82.
16. Maiorov A. V. 2008. Iz istorii vneshnei politiki Galitsko-Volynskoi Rusi vremen Romana Mstislavovicha. Drevniaia Rus‘. Voprosy medievistiki, no 4 (34), pp. 78–96.
17. Malevskaia M. V., Rappoport P. A. Dekorativnye keramicheskie plitki drevnego Galicha. Slovenska archeologia, pr. XXVI-1, Bratislava, 1978, s. 87–97.
18. Mogytych I. R. 1982. Rezul‘taty issledovaniia tserkvi Panteleimona bliz Galicha. Kratkie soobshcheniia instituta arkheologii Akademii nauk (AN) SSSR, i. 172, pp. 65–70.
19. Rappoport P. A. Stroitel’noe proizvodstvo Drevnei Rusi X–XIII vv. Saint-Petersburg, 1994.
20. Toman R. (ed.). Romanskoe iskusstvo. Arkhitektura. Skul’ptura. Zhivopis’. Cologne, 2001.
21. Timoshchuk B. A. 1969. Dekorativnye plitki XII–XIII vv. iz Vasileva. Kratkie soobshcheniia instituta arkheologii Akademii nauk (AN) SSSR, i. 120, pp. 112–113.
22. Diba Ju. Dzherela arhitektury kvadrifolija z s. Poberezhzhja. Arhitekturnyi‘ visnyk Kyi‘vs‘kogo nacional‘nogo universytetu budivnictva i arhitektury (KNUBA), i. 1: Teorija ta istorija arhitektury, Kiev, 2003, pp. 13–24.
23. Diba Ju. Ukrai’ns’ki hramy-rotondy X — pershoi’ polovyny XIV stolit’. Lviv, 2005.
24. Diba Ju. Fundacii’ Bogorodychnyh hramiv-rotond u Krakovi ta Peremyshli u konteksti central’nojevropei’s’kih mizhderzhavnyh zv’jazkiv seredyny XI stolittja. Zapysky Naukovogo tovarystva imeni T. Shevchenka, vol. 249, Lviv, 2005, pp. 35–104.
25. Lukomskii’ Ju. V. Nevidomi cerkvy na podoli knjazhogo Galicha. Zapysky Naukovogo tovarystva imeni T. Shevchenka, vol. 235: Praci Arheologichnoi komisii, Lviv, 1998, pp. 559–593.
26. Ljaska V. 2008. Planuval’na struktura Galicha XI–XIII st.: istorija doslidzhen’. Materialy i doslidzhennja z arheologii’ Prykarpattja i Volyni, i. 12, pp. 467–476.
27. Tomenchuk B. P. Davnii’ Galich v istorii’ cerkvy (XII — poch. XVII st.). Visnyk Prykarpats’kogo universytetu. Istorija, i. 3, Ivano-Frankivsk, 2000, pp. 3–12.
28. Tomenchuk B. P. Oleshkivs’ka rotonda. Arheologija derev’janyh hramiv Galic’koi zemli XII–XIII st. Ivano-Frankivsk, 2005.
29. Tomenchuk B., Baran V. Arheologija derev’jannyh palacovyh kompleksiv knjazhego Galicha. Visnyk Instytutu arheologii’ L’vivs’kogo nacional’nogo universytetu (LNU) imeni I. Franka, i. 2, Lviv, 2007, pp. 31–54.
30. András S. A Kárpát-medence Árpád-kori rotundái és centrális templomai. Budapest, 2008.
31. Bartošková A., Štefan I. 2007. Raně středověká Budeč — pramenná základna a bilance poznatků (K problematice funkcí centrální lokality). Archeologické rozhledy LVIII–2006, sešit 4, s. 724–757.
32. Buko A. The Archaeology of Early Medieval Poland. Discoveries — Hypotheses — Interpretations. Leiden; Boston, 2008.
33. Buko A., Dobrowolski R., Dzieńkowski T. [et al.]. 2014. A palatium or a residential complex? Recent research into the northern part of Góra Katedralna (Wysoka Górka) in Chełm. Sprawozdania Archeologiczne, t. 66, s. 101–133.
34. Dehio G. Handbuch der deutschen Kunstdenkmäler, Bd. 2: Sachsen-Anhalt II. Regierungsbezirke Dessau und Halle. München; Berlin, 1999.
35. Dragoun Z. Praha 885–1310. Praha, 2002.
36. Dzieńkowski T. 2014. Badania archeologiczno-architektoniczne na terenie średniowiecznej rezydencji książęcej w północnej części wysokiej górki w Chełmie. Res Historica, t. 38, s. 201–214.
37. Gervers-Molnár V. A középkori Magyarország rotundái. Budapest, 1972.
38. Géza E. Erdély építészete a 11–13. században. Kolozsvár, 1994.
39. Gołub S. 2013. Polsko-ukraiński projekt badań cerkwi Bogurodzicy wybudowanej w Chełmie przez Daniela Romanowicza w XIII wieku. Wstępne wyniki badań. Rocznik Chełmski, t. 17, s. 293–306.
40. Guth K. 1925. České rotundy. Památky archeologické, d. XXXIV: Ročníky 1924 a 1925, s. 113–188.
41. Konečný L. J. 1978. Emporové rotundy s válcovou věží. Umění, č. 5, s. 385–411.
42. Kozák K. 1984. Közép-Európa centrális templomai (IX–XI. sz.). A Veszprém Megyei Múzeumok Közleményei. XVII, s. 107–144.
43. Krautheimer R. 1942. Introduction to an “Iconography of Mediaeval Architecture”. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, vol. 5, pp. 1–33.
44. Kubica-Kabacińska E. Problemy genezy i chronologii wczesnośredniowiecznych budowli przemyskich. Przemyśl wczesnośredniowieczny, Warszawa, 2010, s. 301–320.
45. Mencl V. 1962. Středověká architektura na střední Vltavě. Umění, č. 3, s. 217–246.
46. Merhautová A. Raně středověká architektura v Čechách. Praha, 1971.
47. Merhautová A., Třeštík D. Románské umění v Čechách a Moravě. Praha, 1984.
48. Реłeński J. Halicz w dziejach sztuki średniowiecznej. Kraków, 1914.
49. Pianowski Z. 2003. Badania przedromańskiego palatium na zamku przemyskim w roku 2002. Rocznik Przemyski, t. 39, z. 2, s. 119–124.
50. Pianowski Z. 2002. Królewska kaplica pałacowa na grodzie przemyskim w świetle najnowszych badań. Rocznik Przemyski, t. 38, z. 2, s. 85–93.
51. Pianowski Z., Proksa M. Najstarsze budowle Przemyśla. Badania archeologiczno-architektoniczne do roku 2006. Rzeszów, 2008.
52. Podliska J. 2002. Nové poznatky o kostele sv. Jana Křtitele Na Zábradlí na Starém Městě pražském. Průzkumy památek, sv. 1, s. 83–100.
53. Pošmourný J. 1971. Svatováclavská rotunda na Pražském Hradě ve světle rotund velkomoravských. Památky archeologické, č. 2, s. 457–487.
54. Poulik J. 1978. The Origins of Christianity in Slavonic Countries North of the Middle Danube Basin. World Archaeology, vol. 10, no 2: Archaeology and Religion, pp. 158–171.
55. Proksa M. 2014. Jeszcze o dalekich analogiach do rotundy św. Mikołaja w Przemyślu. Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury, z. 61, nr. 1, s. 201–224.
56. Proksa M. 2007. Rotunda św. Mikołaja w Przemyślu jako przykład kościoła centralnego z dookolnym ambitem. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Budownictwo i Inżynieria Środowiska, z. 44 (242), s. 35–47.
57. Reichertová K. 1978. Stavební počátky bývalého slovanského kláštera na Sázavě. Umění, 26, s. 134–153.
58. Schwarz M. Die Baukunst des 13. Jahrhunderts in Österreich. Wien; Köln; Weimar, 2013.
59. Sófalvi A. 2015. A székelyudvarhelyi Jézus-kápolna. Dolgozatok az Erdélyi Múzeum érem- és régiségtárából. Új sorozat, VIII (XVIII), s. 75–93.
60. Sokol J. 1978. Nález centrální stavby na Sázavé. Uměni, 26, s. 153–154.
61. Stala K. 2009. Uwagi w kontekście ostatnich odkryć w rotundzie i palatium na Wzgórzu Zamkowym w Przemyślu. Comments in the Context of Recent Discoveries in the Rotunda and Palatium on the Castle Hill in Przemyśl. Wiadomości Konserwatorskie, nr. 25, s. 60–66.
62. Świechowski Z. 1998. L’architecture préromane et romane en Pologne après les explorations archéologiques récentes. Artibus et historiae, vol. 19, no 37, pp. 177–199.
63. Świechowski Z. 2011. Stan wiedzy na temat chronologii wczesnej architektury monumentalnej w Polsce po pięcioletnich badaniach przy zastosowaniu metody 14C. Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 56, z. 3, s. 104–112.
64. Szakács B. Z. Négykaréjos templomok az Árpád-kori Magyarországon // Arhitectura religioasă medievală din Transilvania = Középkori egyházi építészet Erdélyben = Medieval Ecclesiastical Architecture of Transsylvania. V, Satu Mare, 2012, s. 7–34.
65. Varhaník J. Věž rotundy v Týnci nad Sázavou. Dějiny staveb. Sborník příspěvků z konference Dějiny staveb 2001, Plzeň, 2003, s. 182–188.